تاثیر آلودگی آب بر سلامت

براي مطالعه آلودگي آب، دو نوع عامل يا منبع آلودگي را مي توان مورد توجه قرار داد. يكي منابع محدود در مناطقي خاص، نظير فاضلاب هاي صنعتي، ديگر منابع غير محدود، مانند مازاد حاصل از فعاليتهاي كشاورزي و نيز موادي كه پس از بارندگي يا به وسيله جريان آب رودخانه ها حمل مي شوند.
نشانه هاي آلودگي آب حتي با سطحي ترين توجه مشخص مي شوند. براي مثال نوشيدن آب طعم بد مي دهد، توده هاي علف هاي هرز آبي در حجم زيادي از آب رشد مي كنند. آب كنار درياها، اقيانوس ها، رودخانه ها و درياچه ها بوي ناخوشايندي منتشر مي سازند. منشا اين مشكلات بايد به منابع و انواع بسياري از آلوده كننده ها نسبت داده شود. آلوده كننده هاي آب به 9 دسته طبقه بندي شده اند:
1- زباله هاي متقاضي اكسيژن
2- عوامل بيماري زا
3- مواد غذايي گياهي
4- تركيبات آلي سنتز شده (مصنوعي)
5- نفت
6- مواد شيميايي معدني و كاني ها
7- رسوبات
8- مواد راديو اكتيو (پرتوزا)
9- گرما

1- زباله هاي متقاضي اكسيژن (اكسيژن خواه):
اكسيژن حل شده در هر نوع آبي لازمه زندگي براي اجتماع گياهي و حيواني مي باشد و بقاء آنها بستگي به توانايي آب در نگهداري كمترين غلظت معين از اين ماده حياتي دارد.
آب زماني به عنوان آلوده شده طبقه بندي مي شود كه غلظت Do (غلظت اكسيژن محلول) به زير سطح مورد نياز براي بقاء زيست طبيعي در آن بيايد.
بديهي است كه آلوده كننده هاي (فاضلاب تصفيه نشده شهري، مواد خارج شده از انبارها، فرايند پس مانده هاي غذايي) اگر اكسيژن محلول به طول كامل و به سرعت تخليه شود بايد داراي غلظت بالايي در آب باشند. اين مسئله به خصوص براي قسمت هايي از آب كه معمولا كمترين اكسيژن حل شده را دارند بحراني و خطرناك مي شود.
سهم حيوانات اهلي در توليد زباله هاي متقاضي اكسيژن به اندازه 9/1 بيليون نفر مي باشد.

2- عوامل بيماري زا:
آب داراي پتانسيل حمل موجودات ريز بيماري زا كه سلامتي و زندگي را به خطر مي اندازند مي باشد. ميكربهاي بيماري زا متناوبا در سراسر آب منتقل مي شوند و مي توانند باعث عفونت در ناحيه روده (تيفوئيد، اسهال خوني، پاراتيفوئيد، وبا) شوند و مسئوليت ايجاد بيماري فلج اطفال و يرقان را بر عهده دارند. از لحاظ تاريخي اولين دليل براي كنترل آلودگي آب ها، جلوگيري از بيماري هايي است كه مولد آنها در آب وجود دارد. عوامل ايجادكننده بيماري را نمي توان كنترل و سلامت كامل را تامين كرد.
روزانه بيليون ها از موجودات توسط افراد دفع مي شود. اين ساكنين مدفوع انسان يك محيط زيست را با اين شرايط در آبهاي طبيعي پيدا نمي كنند تا توليد مثل كنند و به سرعت از بين مي روند.
اهم بيماري هايي كه توسط آبهاي آلوده به انسان سرايت مي كنند شامل:
الف: بيماري انگلي (ليپتوسپيرا ايكترو هموراژه) كه به تب يا ويل معروف شده است.
ب: كرم ها، تخم كرم هايي مانند اسكاريس، تريكوسفال (كرم شلاقي) و كرم قلابدار ممكن است از طريق خاك و آب آلوده به آنها وارد بدن انسان شود و ايجاد بيماري نمايند.
ج: بيماري وبا
د: بيماري هاي ويروسي (آب در انتقال دو نوع ويروس پوليويروس و هپاتيت عفوني نقش موثري ايفا مي كند).

3- مواد غذايي گياهي:
مواد غذايي عامل محدود كننده مهمي در رشد همه گياهان است. در كنار عوامل ديگر سرعت و فراواني رشد گياهان متناسب با مقدار ماده غذايي در دسترس است. مشخص شده كه پانزده تا بيست عنصر براي رشد گياهان سبز مورد نياز است. 
بيش از 70 درصد از تركيبات فسفره در فاضلاب ها در اثر استفاده از شوينده هاي خانگي ايجاد مي شود و بايد اقدام كنترل كننده اي روي اين مسئله انجام گيرد.

4- تركيبات آلي سنتز شده:
توليد تركيبات آلي شيميايي بعد از جنگ جهاني دوم در دنيا به ميزان قابل توجهي افزايش يافت. تركيبات موجود شامل مواد سوختني، پلاستيك ها، نرم كننده ها، فيبرها، الاستومرها، حلال ها، شوينده ها، رنگ ها، مواد ضد آفت، افزودني هاي غذايي و داروها مي باشند كه از بين آن ها شوينده ها و مواد آفت كش از اهميت ويژه اي برخوردارند.
از آنجايي كه استفاده از اين تركيبات شيميايي به سرعت در حال توسعه است، عوامل مشخص نظير ، انتشار، نابودي و ميزان خطر بايد مورد بررسي قرار گيرد.

5- نفت:
در سال 1859 اولين چاه نفت با استخراج موفقيت آميز در پنسيلوانيا بهره برداري شد. در حال حاضر سالانه بيش از چند بيليون بشكه نفت خام در دنيا مورد بهره برداري قرار مي گيرد. توليد، توزيع و استفاده سالانه از يك چنين مقدار زيادي نفت باعث ايجاد پي آمدهاي محيطي مي شود. آلودگي نفتي در اثر فوران نفت ايجاد مي شود.

6- مواد شيميايي معدني و كاني ها:
اين گروه از آلوده كننده هاي آب شامل نمك هاي معدني و اسيدهاي معدني و تركيبات فلزي است. حضور اين آلوده كننده ها در آب سه نتيجه عمومي شامل اسيديته، شوري و سمي بودن آب را فراهم مي آورد.
خاصيت اسيدي (اسيد يته): با اهميت ترين منابع براي افزايش دادن اسيد يته شامل زهكشي معادن و باران اسيدي است.
شوري: شوري آب مشاهده غير معمولي نمي باشد بلكه حدود 97 درصد از كل آب هاي جهان در اقيانوس ها و درياها به صورت آب نمك هستند و 3 درصد باقيمانده آب شيرين ناميده مي شود.
سميت: خاصيت سمي تعدادي از تركيبات معدني خصوصا عناصر سنگين فلزي سال ها شناخته شده است. تعدادي از اين تركيبات كه خواص مطلوبي دارند، مرتبا توليد مي شوند. احتياط لازم ، ضامن امنيت اشخاصي است كه در امر توليد درگيرند.
سمي ترين اين مواد در محيط زيست، شامل مواد حاوي جيوه ، سرب، كادميوم، كروم و نيكل مي باشند. اين فلزات در بدن موجودات زنده جمع و به مدت زمان طولاني باقي مي مانند و به عنوان مجموعه سم عمل مي نمايند.

7- رسوبات:
رسوبات يكي از انواع آلودگي ها كه به طور طبيعي در فرآيندهاي فرسايشي به وجود مي آيند. رسوبات در اثر اين فرآيند ها موجب آلودگي گسترده آب هاي سطحي مي شوند.
تاثيرات زيان آور رسوبات در آب عبارتند از: 
الف:كانال هاي چشمه ها، بنادر و مخازن پر مي شوند. كانال ها سرريز شده و عمق آن ها تغيير مي كند و عمر مفيد مخازن آب كم مي شود.
ب: جانوران آبزي رانابود مي كند. رسوبات ته نشين شده تعداد ماهي ها و جانوران صدف دار را كاهش مي دهد و زيستگاه هاي آن ها را مي پوشاند.
ج: نفوذ نور به درون آب را كاهش مي دهد. كاهش نفوذ نور خورشيد به داخل آب موجب كاهش فرآيند فتوسنتز توسط گياهان مي شود.
د: آب را تيره مي كند. اين موجب افزايش هزينه لازم براي تصفيه آب مي شود.

8- مواد راديو اكتيو ( پرتوزا)
بعضي از عناصر داراي هسته بسيار ناپايدارند كه خود به خود به اجزاء كوچك تر تجزيه مي شوند و انرژي تابشي زيادي توليد مي كنند.
تشعشع اين فرايندهاي تجزيه اي مواد راديو اكتيو بسيار خطرناك و حتي مرگ آور است.
خطرناك ترين هسته هاي راديو اكتيو، هسته هاي راديو اكتيو با نيمه عمر متوسط هستند. عناصر راديو اكتيو (پرتوزا) در هنگام تجزيه هسته هاي خود، اشعه هاي آلفا، بتا پخش پوزيترون نوترون و اشعه گاما ساطع مي نمايند.
مواد راديواكتيو از ضايعات هسته اي ناشي از تأسيس نيروگاه هسته اي ( اسخراج وتخليص اورانيم و توريم ) و همچنين استفاده از راديواكتيو در صنعت و پزشكي و غيره توليد مي شود.

9- گرما
گرما معمولا از نظر بيشتر مردم، يك آلوده كننده و حداقل به عنوان يك عامل فاسد كننده شيميايي نيست، گرچه افزايش دماي آب بدن سبب تاثيرات زيانباري به بزرگي بسياري آلوده كننده هاي شيميايي مي شود.
سرعت هر واكنش شيميايي، شامل تنفس آبزيان و اكسايش تقريبا با افزايش دما به ازاء هر 10c دو برابر مي شود. در آب هاي آلوده شده حرارتي، ماهي ها به علت افزايش سرعت تنفس به اكسيژن بيشتري نياز دارند. تهديد بيشتر به زندگي آبزيان از طريق كلرينه كردن آب هاي سرد براي استفاده مي باشد. اين كار براي جلوگيري از رشد باكتري ها انجام مي شود. كلر به روي موجودات زنده محيط تاثير مي گذارد. كلر، موجودات زنده ميكروسكوپي را كه بعضي از زنجيره هاي غذايي اهميت دارند از بين مي برد.
آلودگي گرمائي در نتيجه افزايش حرارت آب و در نتيجه مرگ موجودات آبي ايجاد مي شود .

گردآوری شده از‌:www.ngdir.i