آب در قرآن كريم

قرآن كریم، از هنگام نزول تا هم اكنون، سرچشمه پیدایش و سرمایه پرورش بزرگترین و پاكترین روح ها، بلندترین همت ها، استوارترین اراده‌ها، عمیق‌ترین افكار، عالیترین معارف، نغزترین ادبیات و دل‌انگیزترین هنرها در عرصه‌های گسترده و حوزه‌های گوناگون حیات فكری و فرهنگی و علمی و اجتماعی و ادبی و هنری مسلمانان در همه اكناف عالم و در پهنه تاریخ پر افتخار فرهنگ و تمدن اسلامی بوده است.

قرآن كریم برخلاف روشها و اندیشه‌های كلامی و فقهی و فلسفی، كه بیش از هزار سال است در جامعه اسلامی رایج و شایع شده‌اند، توجه و عنایت فوق‌العاده‌ای به طبیعت و عناصر طبیعت دارد (در این میان، آب از عمده‌ترین عناصر طبیعت به شمار می‌آید)، به طوری كه در میان ادیان الهی هیچكدام به اندازه دین مبین اسلام، به ویژه قرآن كریم، به موضوع «آب» نپرداخته‌اند؛ تنوع موضوعی، تفصیل مباحث آب و تاكیدات قرآن به ارزش و اهمیت آب، بیانگر این حقیقت است كه توجه قرآن به طبیعت و بالاخص آب همه سویه بوده است.

     تأثیر آب بر جسم و جان از نگاه قرآن و روایات/ ارزش آب در اسلام

      داده و در مورد جایگاه آب و بهداشت آن توصیه‌های متعددی دارد.                                                                                                                                                                                                                                                           

تاثیرات شگفت انگیز آب بر سلامتی بخش ها مختلف بدن خودمون:
1. سلامت پوست: رطوبت پوست مانع پیری می شود و پوست سالم تر می ماند.

2. سردرد: 75 درصد مغز انسان از آب تشکیل شده و کمبود آب بدن، باعث سردرد می شود.
3. کمر درد: این ناراحتی بر اثر کمبود مایعات در بدن بوجود می آید. دیسک های موجود در قسمت کمر هر انسان پر از مایعات است و مانند کمک فنر عمل می کند، فعالیت بدنی منظم و میزان کافی مایعات، دیسک ها را آب رسانی کرده و به آن ها اجازه می دهد تا قسمت فوقانی بدن را حمایت کنند. معمولا مایع درون دیسک در تحمل 75 درصد وزن بدن نقش دارد در حالی که خود اسکلت دیسک تنها در تحمل 25 درصد وزن بدن نقش دارد. افت مایعات، اسکلت را مجبور می کند وزن بیشتری را تحمل کند و در نتیجه درد و ناراحتی به وجود می آید.

4. کاهش عفونت: سیستم لنفاوی موجود در بدن وظیفه دفع ضایعات را دارد. این سیستم قبل از ورود سموم به جریان خون، آن ها را می شکند. آب ناکافی در سیستم لنفاوی در بدن اختلال ایجاد می کند و در نتیجه مقاومت بدن را در مقابل عفونت های خطرناک کاهش می دهد.

5. تمرکز: آب می تواند سموم موجود در بعضی از فرآورده های غذایی مانند افزودنی ها و مواد نگه دارنده را از کبد دفع کند و باعث فعال تر شدن فرد و افزایش تمرکز می شود.

معانی نمادین آب

سامانه‌های فرهنگی کشورهایی که هم عرض با دریا هستند، بیشترین نوع تحلیل‌ها را نسبت به آب دارند. دریای بیکران که حاصل قطره قطره زندگی است، با ساحل امن در هم آمیخته می‌شود و مفهوم «دل دریایی» و «دریا دلی» را به عنوانصفت مردان دریا رقم می‌زند. زنان با پوشیدن لباس سفید به استقبال همسران دریانورد خود می‌روند تا حکایت از یک حیات دوباره را نوید دهند و به مردان خود بگویند که شجاعت شما را تبریک می‌گوییم. پیکران دریاها، با امواج خود خاطره قله‌های سخت را که برای کوه نوردان مطرح است برای دریا نوردان تداعی می‌کند و به این ترتیب «نماد آب» صاحب معنا می‌شود. معانی نمادین آب را می‌توان در سه مضمون اصلی خلاصه کرد: چشمه حیات ، وسیله تزکیه و مرکز زندگی دوباره ، این سه مضمون در قدیمی‌ترین سنت‌ها و آیین‌ها با یکدیگر تلاقی می‌کند و ترکیبات تخیلی گوناگون و در عین حال هماهنگی را شکل می‌دهند.
برای دریا نوردان و سنت‌های مرتبط با آن. آب مرکز زندگی دوباره است. آنان دریا را وسیله حیات و جریان زندگی می‌دانند. آنان از پیشینه‌های تاریخی دریافته‌اند که به مدد دریا، سرزمین‌ها به هم مرتبط شده و با رفت و شد، از حال اقوام با خبر شده‌اند. داشته‌ها با سرزمین‌هایی که نداشته‌اند تقسیم شده و شناخته‌های یک سرزمین به سرزمین دیگر رفته و باعث «روشنایی» که از آب الهام گرفته است شده‌اند. راه دریا «ایتالیا» را با اسکناس و پول «چین» آشنا می‌سازد وقتی  که فرماندار یک قطعه اسکناس چین را که از دست مارکوپولو گرفته است. به تصور آنکه بریده کاغذی بیش نیست، از سر نادانی قطعه قطعه می‌کند مارکوپولو در جواب به او می‌گوید که به میزان ۲۶۰ گرم طلای ناب را از دست داده است!
برای معناشناسان و عرفاً آب نشانگر نامحدود بودن امکانات است. آب در برگیزیده تمامی نیروهای بالقوه و بدون شکل و حاوی تمامی نویدهای پیشرفت است. جالب آن که تمدن‌های دریایی، علت پیشرفت خود را همیشه بر مبنای آب دریاها و این‌که توانسته‌اند آن را از طریق شناور، مطیع کنند و به آن شکل دهند. تفسیر کرده‌اند.
در نمادهای دریایی پیر دریا معنا و معرفت‌شناسی است که با راه یافتن به مخزن عظیم از نیروی بالقوه آب و گرفتن نیرو از آن، به اسطوره تبدیل شده است.
«ریک ودا» آب را زندگی بخش، نیروبخش و مصفا تعریف می‌کند و آن  را همان قدر که در زمینهمعنوی می‌ستاید، در زمینه
مادی نیز تمجید می‌کند.

شما، ای آب‌هایی که نیرو

می‌بخشید.

قوت، عظمت شادی و

بصیرتمان ده.  

ملکه، عجایب

شما، ای آب‌ها، بزدایید

گناهان مرا

آب در فرهنگ ایران باستان:

ایرانیان همیشه با دیده احترام به آب نگریسته اند.هنوز هم هر جا که «آبادان»است و«بیابان»،در پیوند است با آب و آب مایه زندگی.«آب»همراه سه عنصر «آتش»و«باد»و«خاک»نزد ایرانیان از تقدس ویژه ای برخورداراست.تقریبا در همه نوشته های پیش از اسلام، جایگاه آب در مجموعه آفرینش بسیار حساس است.هرودوت می‌نویسد، ایرانیان در هیچ رودخانه ای حتی دست هایشان را نمی شویند و دست شستن دیگران را هم در آب نمی پذیرندو به رودخانه احترام می گذارند.او می‌نویسد که ایرانیان در آب روان شستشو نمی کنند و در آب روان لاشه و مردار و روی هم رفته چیزهای ناپاک نمی اندازند.

همایش "آیین‌های ایرانی: نیایش و آب" صبح روز 21 آبان ماه، با سخنرانی معاون وزیر نیرو در امور آب در تالار فردوسی دانشگاه تهران شروع به کار کرد.

به گزارش شبکه خبری آب ایران، در این همایش که با حضور و سخنرانی استادان و صاحبنظران برگزار می‌شود ، جایگاه آب در فرهنگ ملی و مذهبی ایران، نیایش خداوند در ارتباط با آب در باورهای اقوام مختلف، سیر تحول آیین‌های مربوط به آب در گذر زمان، نیایش‌گاه‌ها و آیین‌های ایران و تاثیر آن بر تحولات اجتماعی، مورد بحث و بررسی قرار می‌گیرد.

آب در امثال و حکم

در این قسمت ضرب‌المثل‌هایی (اكثراً ایرانی) كه به نوعی آب در آنها استفاده شده آورده شده است:

 آب تا توی رودخانه است این همه سر و صدا دارد وقتی به دریا برسد ساكت می‌شود: مصداق كسی است كه تا زمانی بزرگتر از خود در فهم و كیاست ندیده است لاف بزرگی می‌زند.

آب از آسیاب افتادن: كارها دوباره به مسیر خود افتاده، فتنه‌ها خوابیده و شور و شرها پایان یافته.

آب از آب تكان نمی‌خورد: جای نگرانی نبودن، در همه چیز و همه جا آرامش برقرار است.

آب از دستش نمی‌چكد: بسیار خسیس و ناخن‌خشك است و خیرش به كسی نمی‌رسد.

آب از دهان سرازیر شدن: بی‌نهایت شیفتة چیزی شدن.

آب از سرچشمه، گل آلود است: كار از بالا خراب است، عیب از ریشه كار است.

آب از سرش گذشت: بدبختی به منتهی رسیده، در نهایت سختی و بدبختی بودن

آب باریكه داشتن: درآمد بخور و نمیر داشتن.

آب خوش از گلو پایین نرفتن: روزگار خوش به خود ندیدن

آب به غربال پیمودن: كارِ بیهوده كردن.

آب بر آتش ریختن: فتنه را نشاندن، غمی را تسلی دادن

آب در فرهنگ ایرانی ریشه‌ای اسطوره‌ای دارد. علامه دهخدا در خصوص ریشه و سیر تاریخی این واژه می‌نویسد: «آب در زبان اوستایی «آب» و در زبان پهلوی «آو» می‌باشد، و به معنی مایع شفاف، بی‌مزه و بوی که انسان و حیوان از آن آشامد و نبات بدان تازگی و تَری گیرد؛ و آن یکی از چهار عنصر قدماست و به عربی آن را «ماء» و «بلال» خوانند... و نیز از کنیت‌های آن ابوحیان، ابوالحیات، ابوالعباب، و ابوالغیاث و ابومدرک است که در بعضی لهجه‌های فارسی از این واژه به «آف»، «آو» و «اَو» تعبیر می‌شود

آب یکی از مقدس‌ترین عناصر طبیعی نزد ایرانیان باستان به شمار می‌رفته است. بر طبق باورهای اساطیری ایرانیان باستان، آب در گاهنبار دوم، از گاهنبارهای ششگانه آفرینش، آفریده شده است و زمان آفرینش آن میانه تیر ماه بوده است. بر طبق این باورها، آفرینش آب پس از آفرینش آسمان و پیش از آفرینش سایر موجودات صورت پذیرفته است:

روایاتی به عنوان(اوّل ما خلق اللّه الماء)رسیده وکیفیّت خلقت آب و آفرینش جهان را ازآن مادّه اصلی بیان کرده است، که خود نیاز به شرح و تفسیر دارد و معلوم نیست که آن‏چه نوع آبی بوده است.

و به گفته مرحوم طبرسی، آیه‏(و کان عرشه علی الماء)دلیل است که پیش از خلقت زمین و آسمان، آب همراه عرش خدا وجود داشته، و آن آب به قدرت خدا قائم بوده نه بر چیزی دیگری  و مراد آن است که خداوند نخست آب را آفرید و از آب چیزهایی دیگر را.

بنابراین، عرش خدا جسمی و جایی نیست، بلکه کنایه از سیطره و قدرت نامحدود خداست بر همه چیز، مقام فرمانروایی و قدرت مطلقه حق، به تخت پادشاه، که مرکز قدرت و فرمانروائی وی بر کشور است تشبیه گردیده است.و بنابر بعضی از روایات مراد از عرش خدا علم اوست، و حاملان عرش خدا حاملان علم اویند .

آب از دیر باز و از بدو پیدایش حیات نقش اساسی در ادامه زندگی وطبیعتا موجودیت انسان ایفا کرده است.در طول تاریخ آب عامل مهمی در شکل دادن به روش زندگی بشر و توسعه تکنولوژی، زبان و فرهنگ بوده است .

آب از دیر باز و از بدو پیدایش حیات نقش اساسی در ادامه زندگی وطبیعتا موجودیت انسان ایفا کرده است.در طول تاریخ آب عامل مهمی در شکل دادن به روش زندگی بشر و توسعه تکنولوژی، زبان و فرهنگ بوده است . انسان به طرق مختلف با انجام فعالیتهای کشاورزی و صنعتی و…. به راحتی آب این نعمت مقدس خداوندی را آلوده می نماید وبا گذشت زمان مخازن اب سالم و گوارا به تدریج الوده شده و شاهد تنزل کیفیت آب به خصوص منابع محدود اب شیرین است.در احادیث مختلف از ائمه اطهار و آیات متعدد قران کریم به صورت مکرر نسبت به اهمیت این ماده در زندگی بشر اشاره شده است. با کنکاش در آیات از قرآن کریم درمی یابیم که علاوه بر اشاره به اهمیت حیاتی آب به نکات علمی و خواص فیزیکی و شیمیایی آب نیز به صور مختلف اشاره شده است و انسان را به تعمق بیشتر و پی بردن به ارزش این ماده حیاتی وادار نموده است.

مقدمه:

آب از دیرباز و از بدو پیدایش حیات ،نقش اساسی در ادامه زندگی و طبیعتاً درموجودیت انسان ایفا کرده است. نقش آب در پیدایش و رشد حیات در نظریه های علمی نیز مدتها مورد توجه دانشمندان قرار گرفته و امروزه همه در آن اتفاق نظر دارند. آب همچنین بشر را به ایجاد شاهکارهای فوق العاده مهندسی سوق داده است وساخت آبـراههای سنـتی در دوران اوج قدرت امپراتوری روم وایران، ساخت سد های کوچک ،حمامهای عمو می ،چاهها و قنوات باقی مانده و لوله کشی های سفالینی مصداقی از شاهکارهای فوق می باشند .

در طول تاریخ اب عامل مهمی در شکل دادن به روش زندگی بشر توسعه تکنولوژی ،زبان، وفرهنگ بوده است. مع الوصف هزاران سال است که انسان به طریق مختلف با انجام فعالیتهای کشاورزی و صنعتی و… به راحتی اب این نعمت مقدس خداوندی را الوده می نماید .رشد روز افزون جمعیت و بدنبال ان افزایش نیاز به امکانات و مواد اولیه باعث شده است که آبهای زیر زمینی وسطحی با مواد شیمیایی جدیدی آلوده شده و با گذشت زمان مخازن اب سالم وگوارا به تدریج آلوده شده و کیفیت آب بخصوص منابع محدود آب شیرین کاهش یابد.هدف ازمقاله مروری براهمیت وارزش آب ازنظراسلام وقرآن کریم است.